PASEK ZĘBATY - WSKAZÓWKI OGÓLNE

Okresy wymiany pasków zębatych

Do informacji na temat głównego celu produktu dodano informacje dotyczące okresów wymiany pasków zębatych, aby pomóc specjalistom w warsztacie i poinformować klientów.

Oprócz widocznego stanu paska zębatego, który omówiono szczegółowo w dalszej części podręcznika, należy wziąć pod uwagę następujące informacje:

1. Czy nadal zamontowany jest oryginalny pasek zębaty lub czy przeprowadzono wcześniej jego wymianę?
2. Kiedy wymieniono pasek zębaty po raz ostatni i przy jakim przebiegu samochodu?
3. Czy przeprowadzone dotąd przeglądy są odnotowane i czy samochód był regularnie serwisowany?
4. Czy samochód był eksploatowany w trudnych warunkach, które wpływają na skrócenie okresu przeglądu?
5. Czy stan ogólny napinacza paska, rolek napinających i prowadzących jak również kół pasowych jest bez zarzutu? Czy pozostałe elementy, które mają związek z paskiem zębatym, np. wałki rozrządu, pompa wodna, pompa układu wspomagania itd. są w dobrym stanie technicznym i nie skrócą żywotności nowego paska zębatego?
6. Czy ogólny wygląd paska zębatego jest na tyle dobry, że można wykluczyć jego uszkodzenie do czasu następnej wizyty w warsztacie?
7. Należy wziąć pod uwagę uszkodzenie silnika w razie uszkodzenia paska zębatego i wynikające z tego koszty. Jeżeli silnik jest typu KOLIZYJNEGO, rezultatem może być znaczące i kosztowne uszkodzenie.
8. Koszty wymiany paska zębatego są znacznie mniejsze niż koszty powstałe w wyniku uszkodzenia silnika po pęknięciu paska. Należy poinformować o tym klienta.
9. W razie wątpliwości dotyczących stanu paska zębatego należy zaproponować klientowi wymianę paska.
10. Patrz moduł informacyjny "Wymiana serwisowa" w celu uzyskania dalszych informacji na temat trudnych lub niekorzystnych warunków użytkowania, przeglądu i wymiany serwisowej.

Środki bezpieczeństwa

• Uszkodzenia silnika: Stwierdzenie, że pęknięcie paska spowodowało uszkodzenie silnika nie musi być zawsze prawdziwe. Z tego powodu przed zdjęciem głowicy cylindrów należy sprawdzić ciśnienie sprężania.
• Przed odłączeniem akumulatora, należy sprawdzić, czy samochód posiada w wyposażeniu kodowane radio. Jeśli tak, trzeba dowiedzieć się, czy właściciel ma do niego kod lub upewnić się, że radio jest podłączone do dodatkowego zasilania napięciowego.
• Przed rozpoczęciem jakichkolwiek prac zawsze odłączyć akumulator.
• Wymontować świece zapłonowe (silnik benzynowy) lub żarowe (silnik wysokoprężny) tak, aby można było obracać wałem silnika.
• Zawsze obracać wałem silnika w normalnym kierunku obrotów (w prawo, jeżeli nie zaznaczono inaczej).
• Po zdjęciu paska zębatego NIE obracać wałkiem rozrządu, wałem korbowym lub pompą wtryskową w silniku wysokoprężnym (jeżeli nie zaznaczono inaczej).
• Trzpieni ustalających NIE używać do blokowania silnika podczas luzowania lub dokręcania śrub(y) koła pasowego wału korbowego.
• Nie obracać wałem korbowym przez wałek rozrządu ani żadnym kołem zębatym za pomocą paska.
• Do pasków, kół zębatych lub rolek NIE stosować żadnych środków czyszczących.
• Sprawdzić, czy nowy pasek posiada odpowiedni profil zęba. Pasków z zębami zaokrąglonymi, modyfikowanymi zaokrąglonymi i trapezowymi nie można stosować zamiennie.
• Nie ciągnąć za pasek zębaty z dużą siłą, nie odwracać od wewnątrz na zewnątrz lub nie zginać przy promieniu mniejszym niż 25 mm.
• Sprawdzić, czy koła pasowe/koła zębate są prawidłowo ustawione.
• Sprawdzić, czy koła napędowe dodatkowych podzespołów, takich jak pompa wodna, pompa olejowa i koło wałka pośredniego swobodnie się obracają.
• Sprawdzić, czy rolka napinająca i prowadząca swobodnie się obracają.
• Przed zdjęciem zawsze zaznaczyć kredą kierunek ruchu paska zębatego.
• Używany pasek zawsze zakładać z uwzględnieniem poprzedniego kierunku ruchu.
• Nie zakładać paska zębatego z użyciem dużej siły lub z zastosowaniem dźwigni.
• W silnikach wysokoprężnych po wymianie paska zębatego zawsze sprawdzić początek wtrysku pompy.
• Zwrócić uwagę na wszystkie momenty dokręcania.
• W silnikach benzynowych po wymianie paska zębatego sprawdzić punkt zapłonu.

Konwencjonalne (suche) paski zębate

Od czasu wprowadzenia pasków zębatych (lub synchronicznych) są one coraz częściej stosowane w napędzaniu wałków rozrządu, wałków wyrównujących i pomp wtryskowych w silnikach wysokoprężnych zamiast tradycyjnych łańcuchów rolkowych czy kół zębatych. Do niedawna paski zębate były użytkowane w suchych warunkach i były zabezpieczone od oleju i wody, "pasek suchy". Niedawno wprowadzono "pasek mokry", patrz "Mokre paski zębate".

Budowa

Paski te mają złożoną budowę (rys. 1). Ich rdzeń zbudowany jest z włókien szklanych, kevlaru lub laminowanych stalowych linek, które pokryte są gumą syntetyczną, neoprenem lub wysoko nasyconym nitrylem (HSN), który jest odporny na zużycie i wysoką temperaturę.

Zęby mogą mieć kształt zaokrogląny (rys. 2), zmodyfikowany zaokrąglony (bardziej zaokrąglony pomiędzy zębami) lub trapezowy. Są precyzyjne uformowane jako całość (rys. 3) i wykonane z materiału, który pozwala na długotrwałą eksploatację.

Zęby zaokrąglone

Zęby trapezowe

Takie połączenie formy i materiału umożliwiło wyprodukowanie paska, który prawie się nie rozciąga, nie wymaga smarowania, jest tani w produkcji i pracuje prawie bez hałasu i z dużą skutecznością.

Wymiana serwisowa

Okresy wymiany zalecane przez producentów podano w kilometrach lub w odstępach czasowych w tabeli okresów wymiany pasków zębatych na stronach dotyczących poszczególnych modeli. Okresów należy starannie przestrzegać, aby uniknąć pęknięcia paska i powstałych w wyniku tego drogich w naprawie uszkodzeń silnika.

Jeżeli producent samochodu nie podaje zaleceń co do okresu obsługi, nie oznacza to, że można zignorować pasek zębaty lub że jego wytrzymałość jest nieograniczona.

Paski zębate należy regularnie sprawdzać i przy najmniejszej wątpliwości co do ich działania wymieniać.

Zabrudzenie

Pasek zębaty chroniony jest przed zabrudzeniem olejem lub wodą dzięki osłonie. Przy uszkodzeniach uszczelki lub węża pasek może zostać uszkodzony i należy go wtedy wymienić.

Pasek zębaty nie może mieć styku z benzyną, wodą lub olejem i w żadnym wypadku nie należy czyścić go rozpuszczalnikami.

Jeżeli zachodzi jakakolwiek wątpliwość co do stanu paska, należy go wymienić, ponieważ koszty wymiany są niewielkie w porównaniu do kosztów naprawy silnika uszkodzonego z powodu pęknięcia paska.

Przegląd

Podczas każdego przeglądu i zawsze, gdy pasek zębaty jest demontowany, należy starannie sprawdzić każdy nawet najdrobniejszy objaw zużycia lub każde uszkodzenie, które może doprowadzić do pęknięcia paska, co z kolei mogłoby doprowadzić do kosztownych konsekwencji.

OSTRZEŻENIE: W większości przypadków pęknięcie paska zębatego prowadzi do kontaktu zaworów z tłokami i przez to do uszkodzenia silnika.

Uszkodzenie paska może być widoczne w formie rys lub zużycia powierzchni zewnętrznej (rys. 4). Przyczyną są złogi osadzające się na rolce napinającej, która często napina pasek od strony grzbietu lub chwilowe blokowanie się rolki napinającej. Przed założeniem nowego paska należy dokładnie zbadać każde z uszkodzeń, aby ustalić jego przyczyny.

Pęknięcia i zużycie

Uszkodzone zęby

Należy zbadać pęknięcia lub inne uszkodzenia zębów (rys. 5) oraz zużycie lub uszkodzenia boków paska (rys. 6) wskazujące na ewentualne błędne ustawienie kół zębatych.

Pęknięcie lub uszkodzenie zęba może być wskazówką, że wałek rozrządu lub dodatkowe urządzenie napędzane paskiem zębatym, np. pompa wodna, zostało na chwilę zablokowane. Należy to sprawdzić przed wymianą paska.

Zużycie boczne

Zęby kół zębatych należy również sprawdzać pod kątem uszkodzeń i czyścić wyłącznie miękką szczotką.

Nie wolno stosować szczotki stalowej ani jakiegokolwiek rodzaju metalowej skrobaczki. Jeżeli pomiędzy zębami zebrał się pył lub brud, można go ostrożnie usunąć miękką drewnianą skrobaczką.

Czyszczenie

Do usuwania z paska osadów oleju nie wolno stosować żadnych rozpuszczalników, w razie wątpliwości pasek zębaty należy wymienić.

Pasek zębaty powinno się czyścić ostrożnie suchą, miękką, włosianą szczotką, taką jak np. szczotka do zębów. Należy go ułożyć na płaskiej powierzchni i nie wolno go skręcać i przygniatać.

W żadnym wypadku nie odwracać paska od wewnątrz na zewnątrz. Jakiekolwiek niewłaściwe obchodzenie się z paskiem może doprowadzić do wcześniejszego pęknięcia.

Zakładanie

Jeżeli pasek zębaty ma zostać założony, należy odblokować rolkę napinającą i prawidłowo nałożyć pasek.

Może zaistnieć potrzeba lekkiego naciągnięcia paska na pierwsze koło zębate. Znaki odniesienia muszą się pokrywać.

W żadnym wypadku nie wolno stosować jakiejkolwiek formy dźwigni podczas nakładania paska. Po założeniu paska należy zawsze obracać wałem silnika w normalnym kierunku (poza szczególnymi przypadkami, gdzie jest to zaznaczone); nigdy odwrotnie, ponieważ pasek może przesunąć się i całkowicie zmienić czas regulacji.

Podczas zakładania paska zębatego należy zawsze zwracać uwagę, aby znaki odniesienia pokrywały się.

Niektóre paski zębate posiadają znaki, które odnoszą się do znaków na kołach zębatych (rys. 7). Mogą być one wykorzystywane razem z innymi znakami odniesienia na bloku silnika i kołach zębatych albo jako oddzielne znaki odniesienia. Należy postępować zgodnie ze wskazówkami dotyczącymi montażu.

Znaki odniesienia

Nigdy nie stosować paska zębatego do blokowania kół wałka rozrządu podczas luzowania śrub mocujących koło, ponieważ można w ten sposób zniszczyć profil zęba.

Należy użyć przyrządu do mocowania koła zębatego lub sześciokątu czy też płaskiego elementu, które są czasem dodane w tym celu do niektórych wałków rozrządu.

Strzałki kierunku przesuwania

Niektórzy producenci podają kierunek przesuwania się paska zębatego i zaznaczają go strzałkami na grzbiecie paska (rys. 8). Kierunku tego należy koniecznie przestrzegać. Jeżeli pasek zębaty ma zostać z jakiegokolwiek powodu zdjęty i ponownie zastosowany, należy na nim zaznaczyć kredą kierunek przesuwania się tak, aby został on później zachowany.

Należy przestrzegać zalecanych okresów inspekcji i wymiany.

Naciąg

Naciąg paska zębatego jest ważny i może być ustawiany różnymi sposobami.

Producenci silników podają dokładne wskazówki, które zamieszczono w poszczególnych rozdziałach. Należy je zawsze brać pod uwagę, ponieważ nieprawidłowy naciąg może spowodować przedwczesne pęknięcie paska.

W wielu przypadkach napinacz działa automatycznie. Sposobu montażu należy jednak uważnie przestrzegać tak, aby osiągnąć odpowiedni naciąg.

Do ręcznego naciągania paska zębatego stosuje się czujniki naciągu. Zostały one podane w odpowiednich rozdziałach jako narzędzia specjalne.

W niektórych przypadkach można wymiennie stosować czujnik naciągu firmy Burroughs. Tabela porównawcza dla tego czujnika i niektórych innych czujników znajduje się w niniejszym podręczniku.

Mokre paski zębate

Wraz z coraz większymi odległościami przejeżdżanymi przez pojazdy i rosnącymi kosztami serwisu producenci byli zmuszeni rozważyć sposoby produkcji silników, które będą działały dłużej, a przy tym zagwarantować, że emisja spalin i oszczędność paliwa nie zmienią się przez cały okres ich użytkowania.

Pomimo tego, że ulepszono materiały, a zmiany dotyczące układów napinania przyczyniły się do przedłużenia okresu użytkowania wielu konwencjonalnych (suchych) pasków zębatych do 160 000 kilometrów, były one wciąż postrzegane przez wiele osób jako zawodne.

Najnowsza wersja paska zębatego (rys. 9) to krok naprzód w technologii związanej z wprowadzeniem nowego materiału - uwodornionego kauczuku butadienowo-nitrylowego (HNBR). Materiał ten charakteryzuje się dużą wytrzymałością i zachowaniem parametrów po wystawieniu na działanie wysokiej temperatury, oleju i środków chemicznych.

Obecnie tworzy się dla wielu producentów samochodów różne projekty służące nie tylko do napędu wałków rozrządu, ale także do napędu pomp wtryskowych w silnikach wysokoprężnych/pomp wysokiego ciśnienia i pomp olejowych.

Zazwyczaj paski te montuje się w obrębie jednostki bloku cylindrów, a smarowane są olejem silnikowym. Mogą używać hydraulicznych układów napinania podobnych do tych stosowanych w systemach łańcuchów rozrządu (rys. 10).

Główną zaletą mokrych pasków jest redukcja tarcia w układzie napędu, jak często się twierdzi nawet do 30%. W rezultacie praca może być cichsza, oszczędność paliwa większa, a emisja spalin zredukowana. Niektórzy producenci postrzegają nowy typ pasków jako część, której nie trzeba serwisować, jednak inni nadal zaliczają go do części wymagających wymiany w ramach regularnego przeglądu.

Zidentyfikowanie silników, które mają zamontowany ten nowy pasek może przysporzyć problem personelowi serwisu. Nie montuje się już tradycyjnej plastikowej osłony paska zębatego, ponieważ pasek ten znajduje się w oleju silnikowym. Co więcej, w niektórych silnikach można montować konwencjonalny łańcuch lub pasek mokry w zależności od roku produkcji. Może się zdawać, że informacja o konieczności wymiany paska zębatego wynikająca z planu obsługi jest nieprawidłowa, ale wystarczy wtedy zajrzeć pod maskę i przekonać się, że tak nie jest.